- Gepubliceerd: 07 maart 2016 07 maart 2016
- Hits: 7988 7988
De Fortloop is een kleine beek die in Mortsel ontspringt en ter hoogte van Fort III in Borsbeek in de Koude Beek uitmondt. Tot 2014 was een groot gedeelde van de Fortloop overwelfd zodat de beek zelf niet zichtbaar was en waardoor er op die plaatsen ook weinig tot geen leven in de beek zat.
In 2014 is de beek terug gedeeltelijk open gelegd en heeft men een meanderende loop gegraven die de beek nu volgt.
Ter hoogte van de vogeltelpost De Zigeuner is er ook een plasberm aangelegd, dit is een verbreding waardoor een soort poel ontstaat.
De onderstaande kaart geeft aan hoe de situatie was voordat de Fortloop werd open gelegd. De Zwarte lijn geeft de loop van deze beek aan toen ze nog overdekt was. De cirkel geeft aan waar er nu een gegraven is.
De nieuwe loop van de Fortloop
Bij het open leggen van de beek is er voor gekozen om de Fortloop beek ook een nieuwe meanderende loop te geven. Dit heeft een aantal voordelen.
1. Risico’s voor overstromingen worden teruggedrongen.
Doordat de loop van de beek veranderd is van een rechte beek naar een meanderende beek moet het water een grotere afstand afleggen en duurt het dus langer voordat het in de Koude Beek terecht komt. Bovendien krijgt het water de kans om in de bodem te dringen (vooheen liep het water door een betonnen buis) waardoor het grondwaterpeil kan stijgen, en dus verder stroomafwaarts minder wateroverlast kan veroorzaken. Het water wordt dus hierdoor meer stroomopwaarts opgehouden.
2. Ecologisch herstel van de beek
Het gedeelte van de Fortloop dat nu is heraangelegd was vroeger dus volledig overwelfd, dat zorgde er ook voor dat er geen zonlicht in de beek kwam en er dus ook geen leven in de beek mogelijk was. Nu de beek terug open ligt, kan er weer zonlicht in de beek, dit zorgt voor waterplanten, waterplanten zijn de voeding voor macro-invertebraten (kleine waterdiertjes), die dan weer voedsel zijn voor kleine visjes, die dan weer voedsel zijn voor visetende vogels, enz. Het open leggen van de beek kan dus met zich meebrengen dat er veel nieuw leven ontstaat in dit gebied.
Bovendien zijn de oevers schuin aangelegd en niet met beton verstevigd, wat natuurlijke kolonisatie van de oevers door planten zal bevorderen. Ook werd er een verticale wand aangelegd zodat eventueel oeverzwaluwen er hun nest zouden kunnen in bouwen.
3. De Fortloop biedt ook heel wat mogelijkheden voor vissen, vogels en andere dieren om zich te vestigen.
Hij biedt een ideale paaiplaats voor stekelbaars en andere kleine visjes die er hun eitjes kunnen leggen in traag stromend en snel (door de zon) opwarmend water. Daarnaast vinden ook watervogels zoals kleine plevier hun weg naar de . Deze vogel houdt van open terreinen bij water en legt haar eieren in ondiepe nestjes op de grond. Het open terrein zoals dat momenteel aanwezig is daarvoor ideaal. Er kan verwacht worden dat deze beek op termijn zal gedomineerd worden door riet en lisdodde en de typische pioniersplanten die er nu staan zullen verdwijnen. De typische vogels van de open terreinen zullen dan ook verdwijnen maar nieuwe soorten zullen komen. Bij een gelijkaardig project een halver kilometer verder stroomafwaarts in Borsbeek heeft men kunnen vaststellen dat de biodiversiteit enorm is toegenomen. Zo vertienvoudigde de populatie aan stekelbaars in enkele maanden tijd een lokte dit ook heel wat visetende vogels aan zoals blauwe reiger en kleine zilverreiger. Hopelijk zal hetzelfde in Mortsel gebeuren.
4. Door het openleggen en natuurlijk aanleggen van deze beek wordt een belangrijke ecologische natuurverbinding gerealiseerd.
Hierdoor krijgen we een corridor tussen de Forten 4 en 3 waardoor fauna en flora zich beter kunnen verplaatsen tussen de twee groene (natuur)gebieden die de forten zijn.
Foto 1: aan Fortloop in Mortsel, de wanden zijn nog vrij kaal en ook in de plas groeien er nog weinig waterplanten.
Links achter op de foto stroomt de Fortloop verder stroomafwaarts richting Borsbeek de plas in.
Centraal links loopt de Fortloop weer weg van de plas.
Foto 2: Fortloop in Borsbeek net vóór de samenvloeïng met de Koude Beek: de plas is hier reeds ingenomen door planten zoals riet (achteraan), lisdodde (vooraan) en wilgen (rechts) die op vochtige plaatsen voorkomen.
De verschillende vegetatie zorgt ook voor een verschillende bewoners en een grotere biodiversiteit. Tussen het riet en de lisdodde vinden kleine visjes een schuilplaats.
Koppel bergeenden in de in Mortsel. In de lucht vliegt een blauwe reiger over.
Bergeenden komen typisch voor in ondiepe plassen en op kale gronden met weinig begroeiing.
Bronnen:
- http://www.mortsel.be/mrm/adv09/av091209a%20fortloop%20presentatie.pdf
- http://www.lne.be/merdatabank/uploads/nthnvg1322.pdf
- http://www.geopunt.be/
- http://www.gva.be/cnt/aid1604253/fortloop-klaar-voor-nieuw-leven
- Provincie Antwerpen, MP Koudebeek Stroomgebied, Maart 2002
Van Ballaer, B., Van Liefferinge, C. & Miere, P. (2007) Evaluatie van de effectiviteit van natuurtechnische maatregelen in het waterbeheer. Rapport Universiteit Antwerpen, Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer – ECOBE07-R97.
Foto’s: Mark Schoenmaeckers